Niektórzy osiągnęli te zdolności ciężką pracą, a innym pomogły hipermobilne stawy. Ten stan dotyka również zwyczajnych ludzi, którzy nie wykonują akrobatycznych numerów. Nie potrzebują zatem zbyt „luźnych stawów” i mogą odczuwać ich konsekwencje. Czym tak właściwie jest to schorzenie i czy może powodować problemy w codziennym funkcjonowaniu?
Co to jest hipermobilność stawów?
Hipermobilność stawów, nazywana również wiotkością stawów, nadruchomością lub nadmierną ruchomością stawów, to schorzenie, które charakteryzuje się zwiększonym ponad normę zakresem ruchu stawów i ich niespotykaną elastycznością. Dzieje się tak, ponieważ więzadła i torebki stawowe są luźniejsze niż normalnie, co umożliwia bardziej zaawansowany ruch w stawach. Hipermobilność stawów ma przede wszystkim podłoże genetyczne, ale może wynikać również z nieprawidłowości w produkcji kolagenu czy z przebytego urazu. Badania wskazują, że ryzyko występowania nadruchomości stawów jest większe wśród kobiet, dzieci i młodzieży. Częściej na to schorzenie chorują mieszkańcy Azji i Afryki niż krajów europejskich. Hipermobilność stawów może być również objawem ciężkich chorób, takich jak zespół Ehlersa-Danlosa czy zespół Marfana.
Czy nadmierna wiotkość stawów jest bolesna?
Nadruchomość stawów nie powoduje zazwyczaj poważnych dolegliwości, ale może wiązać ze zwiększonym ryzykiem kontuzji, mikrourazów, sztywnością czy bólem stawów. U małego odsetka populacji hipermobilność stawów może powodować problemy skórne, dolegliwości pokarmowe czy problemy sercowo-naczyniowe.
Nadruchomość stawów – najczęstsze objawy
Wrodzona wiotkość stawów objawia się zwiększoną elastycznością stawów i skóry – zakres ruchu jest większy i wykracza ponad fizjologiczne normy, co może powodować nieprzyjemne objawy i dolegliwości. Do najczęstszych z nich zaliczymy:
- bóle mięśni i stawów,
- zwiększone ryzyko kontuzji i urazów, w tym zwichnięć, skręceń i złamań,
- uczucie sztywności w stawach,
- obrzęk kończyn,
- przewlekły ból w kolanach w trakcie siedzenia lub aktywności fizycznej,
- problemy z układem sercowo-naczyniowym, takie jak palpitacje serca, omdlenia czy zespół przewlekłego zmęczenia,
- dolegliwości pokarmowe, takie jak zaparcia lub zespół jelita wrażliwego,
- problemy skórne, takie jak rozciągliwa skóra, siniaki czy dłuższy czas gojenia ran.
Nadmierna ruchomość stawów – jak sprawdzić, czy na nią cierpimy?
Hipermobilność stawów w większości przypadków nie powoduje problemów zdrowotnych, co może utrudnić diagnozę. Możemy przeprowadzić test, który polega na obserwacji naszych narządów ruchu – swobodne ułożenie dłoni płasko na podłodze przy wyprostowanych kolanach lub przyciągnięcie kciuka do przedramienia, może sugerować nadruchomość stawów.
Jeżeli nadmierna wiotkość stawów powoduje poważniejsze dolegliwości, należy udać się do lekarza, który oceni czy zakres ruchu wykracza ponad przyjęte normy. Do potwierdzenia nadmiernej ruchomości stawów używa się skali Beightona. Badanie opiera się na wykonaniu przez pacjenta pięciu czynności i uzyskaniu co najmniej 5 punktów w dziewięciopunktowej skali:
- przyciągnięcie kciuka do przedramienia,
- wygięcie palców dłoni w stronę grzbietową, równolegle do przedramienia,
- położenie dłoni płasko na podłodze przy wyprostowanych stawach kolanowych,
- przeprost w stawie łokciowym powyżej 10 stopni,
- przeprost w stawie kolanowym powyżej 10 stopni.
Lekarz może zalecić również przeprowadzenie podstawowych badań laboratoryjnych, a także badania DNA, jeżeli istnieje podejrzenie, że wiotkość stawów ma podłoże genetyczne i jest objawem cięższej choroby.
Sposoby leczenia hipermobilności stawów
Współczesna medycyna nie wynalazła jeszcze leku na wrodzoną wiotkość stawów. Schorzenie ma podłoże genetyczne, dlatego leczenie polega na profilaktyce, rehabilitacji i łagodzeniu poważniejszych dolegliwości. Przede wszystkim należy zadbać o wzmocnienie mięśni i stawów oraz unikać kontuzji. Dobrym sposobem w walce w nadruchomością stawów jest zbilansowana dieta, która będzie bogata w witaminy z grupy C, D i E oraz białko. Osoby z nadwagą powinny skupić się na redukcji masy ciała, co skutecznie odciąży stawy. Podczas aktywności fizycznej warto stosować opaski chroniące stawy kolanowe – prawidłowa stabilizacja jest kluczowa, aby nie pogłębiać hipermobilności stawów. Należy unikać również ćwiczeń mocno rozciągających i sportów wymagających dużej mobilności, takich jak gimnastyka i akrobatyka, które dla amatora mogą być niezdrowe i niepotrzebnie obciążać stawy. Przy występowaniu dolegliwości, takich jak ból mięśni i stawów, można skorzystać z pomocy fizjoterapeuty albo stosować, po konsultacji z lekarzem, leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne. Skuteczne mogą być również okłady chłodzące i masaże relaksacyjne.
Konsultacja z ortopedą
Najskuteczniejsze ćwiczenia na wiotkość stawów
Osoby cierpiące na hipermobilność stawów powinny wykonywać ćwiczenia na wzmocnienie mięśni i lepszą stabilizację stawów. Warto skorzystać z pomocy trenera lub fizjoterapeuty, aby wykonywać ćwiczenia poprawnie technicznie i uniknąć niepotrzebnego obciążania stawów. Katalog ćwiczeń na hipermobilne stawy jest na tyle szeroki, że każdy znajdzie coś dla siebie. Ćwiczenia można wykonywać w domu, na świeżym powietrzu albo przy użyciu akcesoriów treningowych. Możemy wyróżnić:
- ćwiczenia izometryczne polegające na napinaniu i rozluźnianiu mięśni, takie jak brzuszki, wykroki czy podnoszenie pośladków,
- ćwiczenia stabilizujące kręgosłup, takie jak wydłużanie kręgosłupa na plecach,
- ćwiczenia z piłką lekarską i taśmą oporową, takie jak klęk podparty z taśmą założoną na przeciwległej ręce i nodze, zgniatanie piłki kolanami czy klęk podparty z piłką przy ścianie,
- aktywności fizyczne, takie jak pływanie, pilates lub nordic walking.
