Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa (łac. ischialgia) to zespół objawów bólowych w okolicach dolnej części kręgosłupa i odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Przyczyną rwy kulszowej jest ucisk, który podrażnia nerw kulszowy (najdłuższy z nerwów w organizmie człowieka, umiejscowiony w splocie krzyżowym i kończynie dolnej) lub nerwy rdzeniowe (nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego). Niekiedy ból może promieniować w okolice pośladka, tylnej części uda, a nawet stopy.
Rwa kulszowa to schorzenie, które w łagodnej formie ustępuje samoistnie. Przy długotrwałym zapaleniu rwy kulszowej konieczna staje się pomoc medyczna w postaci fizjoterapii, leków, zastrzyków lub operacji chirurgicznej.
Jakie są przyczyny rwy kulszowej?
Nerw kulszowy ma początek w okolicach miednicy mniejszej, gdzie tworzą go korzenie nerwowe. Dolegliwości bólowe pojawiają się, gdy nerwy zostaną podrażnione lub uszkodzone, co może zdarzyć się w wyniku ucisku, urazu lub zapalenia. Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest przepuklina krążka międzykręgowego, potocznie nazywanego dyskiem.
Do innych przyczyn rwy kulszowej zaliczymy:
- dyskopatię, czyli chorobę zwyrodnieniową krążka międzykręgowego;
- stenozę, czyli zwężenie kanału kręgowego;
- kręgozmyk;
- stany zapalne w obrębie kręgosłupa;
- urazy, w wyniku których doszło do uszkodzenia nerwów lub fragmentu kręgosłupa;
- wypadnięcie dysku;
- nowotwory nerwów i kręgosłupa;
- cukrzycę;
- wady wrodzone w budowie miednicy;
- siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej, otyłość i nadwagę oraz podeszły wiek.
Rwa kulszowa jest częstym problemem, z którym zmagają się kobiety w ciąży. Zmiany hormonalne powodują, że napięcie więzadeł kręgosłupa zmniejsza się, co powoduje rozluźnienie stawów i wygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Rwa kulszowa w ciąży i dolegliwości bólowe pojawiają się również, gdy macica podrażnia nerw kulszowy, uciskając go.
Gdzie boli rwa kulszowa?
Głównym objawem rwy kulszowej jest drażniący ból w okolicach odcinka lędźwiowo-krzyżowego, który promieniuje w kierunku całej kończyny dolnej – do pośladka, tylnej części uda, a niekiedy nawet i stop. Zapalenie rwy kulszowej przebiega zwykle jednostronnie, a ból jest łatwy do zlokalizowania przez pacjenta. Mówimy wtedy o prawostronnej lub lewostronnej rwie kulszowej. Dolegliwości bólowe nasilają się często podczas chodzenia, zginana się, podnoszenia nogi oraz przebywania w pozycji leżącej.
Rwa kulszowa – najczęstsze objawy
Rwa kulszowa to schorzenie, które występuje u pacjentów niezależnie od wieku, ale przeważnie dotyka osoby w okolicach czterdziestki. Objawy rwy kulszowej pojawiają się nagle lub rozwijają się systematycznie. Gdy nerwy kulszowe są uciskane lub mamy do czynienia ze stanem zapalnym, pacjenci odczuwają w pierwszej kolejności silny ból w dolnym odcinku kręgosłupa. Badania naukowe wskazują, że objawy rwy kulszowej ustępują zazwyczaj samoistnie i nie jest konieczna interwencja medyczna. Przewlekłe zapalenie rwy kulszowej może jednak trwać kilkanaście tygodni, a wtedy nie obejdzie się bez pomocy specjalisty.
Wśród objawów rwy kulszowej wymienimy:
- silny i drażniący ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa,
- przewlekłe drętwienie kończyn dolnych,
- parestezja (czucie opaczne),
- uczucie mrowienia,
- osłabienie mięśni,
- niedowład kończyn,
- zaburzenia funkcji zwieracza oraz nietrzymanie moczu i stolca.
Jak wyleczyć rwę kulszową?
Przy diagnostyce rwy kulszowej stosuje się badanie fizykalne, rezonans magnetyczny, tomografię komputerową lub zdjęcie rentgenowskie odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Dzięki temu można ustalić miejsce, w którym nerwy są uciskane oraz stopień ich uszkodzenia. O sposobie leczenia decyduje lekarz neurolog i ortopeda.
Jeżeli dolegliwości bólowe nie są poważne, stosuje się leczenie zapobiegawcze. Do najpopularniejszych sposobów leczenia rwy kulszowej zaliczymy:
- odpoczynek i odciążenie kręgosłupa;
- zimne okłady o działaniu rozluźniającym i przeciwbólowym;
- masaże;
- ćwiczenia fizjoterapeutyczne;
- elektroterapię;
- farmakoterapię w postaci leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozluźniających, a w przypadku silnego bólu – również leki opioidowe;
- zastrzyki sterydowe.
Może się zdarzyć, że dolegliwości bólowe związane z rwą kulszową są na tyle uciążliwe, a leczenie zapobiegawcze nie przynosi rezultatu, że konieczna będzie operacja chirurgiczna. Ma ona na celu zmniejszenie ucisku i złagodzenie dyskomfortu w postaci mrowienia, drętwienia czy niedowładu kończyn.
Konsultacja z ortopedą
Rwa kulszowa – proste sposoby
Lepiej zapobiegać niż leczyć! Stosuj się do podanych zaleceń, aby uchronić się od rwy kulszowej i dolegliwości bólowych w okolicach odcinka lędźwiowo-krzyżowego:
- Zadbaj o aktywność fizyczną i zdrową dietę.
- Dobierz właściwy materac, a podczas snu używaj poduszki ortopedyczne, żeby odciążyć kręgosłup.
- Wyposaż swoje miejsce pracy w wygodny fotel, który zapewni właściwą stabilizację kręgosłupa.
- Unikaj długiego przebywania w pozycji siedzącej.
- Wykonuj ćwiczenia rozciągające i wzmacniające dolny odcinek kręgosłupa, dzięki czemu rozluźnisz mięśnie i zadbasz o poprawną postawę.
- Pamiętaj o prawidłowej technice podczas wykonywania ćwiczeń siłowych.
Bibliografia
- Kiwerski J., Schorzenia i urazy kręgosłupa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2022.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Cunningham C., Rwa kulszowa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2007.
- Jensen RK., Kongsted A., Kjaer P., Koes B., Diagnosis and treatment of sciatica, 2019.
