Amputacja kończyny to dla pacjenta ogromne wyzwanie, a jej skutki wykraczają daleko poza utratę części ciała–dotykają również sfery emocjonalnej i psychicznej. Rehabilitacja po amputacji kończyny dolnej to kluczowy element przywrócenia pacjenta do możliwie najwyższego poziomu sprawności i zapewnienie mu wsparcia w radzeniu sobie z nową rzeczywistością.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Amputacja kończyny – czym jest?
Amputacja jest poważnym zabiegiem chirurgicznym wykonywanym w przypadku zagrożenia życia pacjenta. Najczęstszymi przyczynami amputacji kończyn dolnych są zaawansowane choroby naczyniowe, np. miażdżyca czy cukrzyca, urazy w wyniku wypadków, powikłania po infekcjach oraz nowotwory.
Etapy rehabilitacji po amputacji kończyny dolnej
Proces rehabilitacji jest długi i wymaga od pacjenta dużego zaangażowania, jednocześnie jest niezbędny w procesie powrotu do pełni sił.
Rehabilitacja szpitalna
Rehabilitacja rozpoczyna się natychmiast po operacji amputacji i trwa około kilku tygodni, w zależności od rodzaju amputacji i stanu zdrowia pacjenta.
- opieka nad raną po amputacji kończyny dolnej–prawidłowe gojenie się rany zapobiega powstawaniu infekcji i niebezpiecznych powikłań;
- wprowadzenie ćwiczeń oddechowych i krążeniowych, pierwsze próby pionizacji pacjenta i zmiany pozycji, aby powstrzymać powstawanie zakrzepów i odleżyn;
- objęcie pacjenta opieką psychologa, który pomaga mu w zaakceptowaniu nowej sytuacji;
- wczesne ćwiczenia rehabilitacyjne mające na celu wzmocnienie mięśni, poprawę krążenia i przygotowanie kończyny do zaopatrzenia protezowego;
Ile trwa pobyt w szpitalu po amputacji kończyny?
Czas pobytu zależy od wielu czynników, m.in. tempa gojenia się razy, ogólnego stanu zdrowia pacjenta czy pojawienia się powikłań po amputacji kończyny dolnej. Standardowo pobyt w szpitalu po amputacji trwa od kilku dni do kilku tygodni.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Rehabilitacja poszpitalna
Na tym etapie pacjent przygotowuje się do życia z protezą i samodzielnego funkcjonowania na co dzień. Wszystkie ćwiczenia odbywają się pod opieką fizjoterapeuty. W jej ramach odbywa się:
- nauka mobilności – pacjent musi opanować umiejętność poruszania się przy pomocy balkonika, o kulach, wchodzenia i schodzenia ze schodów, by zapewnić mu samodzielność na etapie oczekiwania na protezę;
- wprowadzenie ćwiczeń poprawiających kondycję i wzmacniających mięśnie: ich intensywność jest dostosowana do potrzeb oraz stanu zdrowia pacjenta;
- kontynuacja wsparcia psychologicznego, którego pacjent może potrzebować na każdym etapie rehabilitacji po amputacji;
- przygotowanie kikuta do protezowania poprzez odpowiednią pielęgnację i zapobieganie powstawaniu opuchlizny/ infekcji;
Rehabilitacja poprotezowa
Rozpoczyna się w momencie, gdy pacjent otrzymuje pierwszą protezę i jest jednym z najważniejszych etapów rehabilitacji. Rehabilitacja poprotezowa to:
- nauka korzystania z protezy – pacjent uczy się, jak prawidłowo zakładać protezę, jak korzystać z niej podczas chodzenia i wykonywania codziennych czynności;
- intensywny trening chodu, który obejmuje naukę stawiania kroków, utrzymywania równowagi oraz adaptacji do różnych nawierzchni.
- regularne dostosowywanie protezy do zmieniających się potrzeb pacjenta oraz stanu kikuta;
- wsparcie w aktywności fizycznej i kontynuacja pracy z fizjoterapeutą, aby pacjent osiągnął maksymalną mobilność.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Dlaczego rehabilitacja po amputacji jest tak ważna?
Rehabilitacja po amputacji to więcej niż fizyczna adaptacja do protezy. To kompleksowy proces, którego celem jest przywrócenie pacjenta do zdrowia pod względem fizycznym, ale i psychicznym.
Najważniejsze cele rehabilitacji to:
- zapobieganie powikłaniom – powikłania po amputacji kończyny dolnej mogą obejmować m.in. infekcje, ból fantomowy, problemy z gojeniem się rany czy dopasowaniem protezy;
- wsparcie psychiczne – amputacja jest dla pacjenta bardzo trudna, może prowadzić do depresji, stanów lękowych oraz poczucia straty;
- powrót do aktywności – dzięki odpowiedniej terapii pacjent może wrócić do pracy, sportu i innych form aktywności.
Amputacja kończyny dolnej to trudne doświadczenie, które diametralnie zmienia życie pacjenta. Rehabilitacja po amputacji jest najważniejszym elementem powrotu do zdrowia i samodzielności. Skuteczna rehabilitacja pozwala pacjentowi prowadzić aktywne i satysfakcjonujące życie.
Bibliografia:
- Romanowski, W., & Duda, K. (2017). Amputacje i protezowanie kończyn dolnych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
- Książkiewicz, B. (2016). Rehabilitacja po amputacji kończyn. PZWL.
- Mika, T., (1996). Fizykoterapia. PZWL.
