Statystycznie w Polsce, co roku około 70.000 osób doznaje zawału serca. Choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów w Polsce. Czynniki, które im sprzyjają to m.in. palenie papierosów, otyłość, nadmiar „złego cholesterolu”, brak aktywności fizycznej, przewlekły stres, miażdżyca. Oczywiście są to czynniki w pełni modyfikowalne, nad którymi każdy może pracować, dokonując codziennych wyborów. Jednak, jak pokazują statystyki zachorowalność jest bardzo duża. Zawał stanowi zagrożenia życia. Po jego przebyciu należy wdrożyć działania rehabilitacyjne.
Poniżej przybliżamy temat rehabilitacji kardiologicznej.
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia z 1964 roku rehabilitacja kardiologiczna jest to suma działań prowadzących do zapewnienia choremu na serce możliwie najlepszych warunków fizycznych, psychicznych i socjalnych, tak aby mógł on przy własnym udziale powrócić do normalnego życia rodzinnego i zawodowego.
Wynika z tego, że rehabilitacja kardiologiczna powinna być wielokierunkowa i kompleksowa. Powinna być rozpoczęta jak najwcześniej — od momentu wystąpienia pierwszych objawów choroby, bezpośrednio po ustąpieniu stanu zagrożenia życia w przebiegu incydentów wieńcowych lub też bezpośrednich skutków leczenia inwazyjnego. Nie powinna mieć ograniczeń czasowych.
Rehabilitacja kardiologiczna, podobnie jak ortopedyczna, powinna być realizowana przez zespół specjalistów: lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka, dietetyk. Jej plan powinien być zindywidualizowany i dostosowywany do poszczególnych możliwości pacjenta. Według randomizowanych badań, dzięki rehabilitacji, ryzyko zgonu z przyczyn sercowych zmniejsza się aż o 26%, a ryzyko kolejnej hospitalizacji o 30%.
Cel rehabilitacji kardiologicznej
Celem działań rehabilitacyjnych po zawale jest powrót chorego do zdrowia, redukcja chorobowości i śmiertelności, poprawa jakości życia, powrót do sprawności fizycznej oraz zmniejszenie stopnia niepełnosprawności. Zadaniem rehabilitacji jest przywrócenie sprawności fizycznej i sprawności ruchowej, co pozwala na łatwiejsze wykonywanie czynności życia codziennego i podejmowanie aktywności rekreacyjnej, a nawet uprawianie sportu.
Rehabilitacja kardiologiczna jest integralną częścią leczenia chorych po zawale serca.
Kompleksowa rehabilitacja kardiologiczna powinna zawierać: ocenę kliniczną, optymalizację farmakoterapii, trening fizyczny, rehabilitację psychologiczną, ocenę i leczenie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, modyfikację stylu życia oraz edukację pacjentów.
Przebieg rehabilitacji kardiologicznej
Proces rehabilitacji kardiologicznej może odbywać się w warunkach ambulatoryjnych, przychodniach i salach do tego przystosowanych. Powinien być realizowany pod nadzorem wykwalifikowanych specjalistów przy pełnej współpracy samego pacjenta.
Wyróżniamy trzy etapy rehabilitacji kardiologicznej.
I etap odbywa się w szpitalu od razu po opanowaniu ostrego stanu choroby, na oddziale intensywnej opieki medycznej, oddziale pooperacyjnym, oddziale kardiologii, chorób wewnętrznych lub rehabilitacji kardiologicznej. Celem tego etapu jest osiągnięcie przez pacjenta samodzielności i samowystarczalności w zakresie codziennych czynności oraz przeciwdziałanie skutkom unieruchomienia.
II etap nastawiony jest na stopniowe odzyskiwanie sprawności przez chorego. Profesjonaliści oceniają stan kliniczny i wydolność fizyczną danego pacjenta, opracowują indywidualny plan treningowy. Na tym etapie ocenia się: ciśnienie tętnicze, masę ciała, wykonuje badania EKG przed rozpoczęciem ćwiczeń i po ich zakończeniu, ustala z pacjentem ćwiczenia, które może wykonywać samodzielnie w domu. Często ten etap prowadzony jest jeszcze w szpitalu, lub w ośrodkach przy oddziałach kardiologicznych, lub poradniach prywatnych, gdzie pracuje wykwalifikowany personel.
W II etapie rehabilitacji kardiologicznej w ramach treningów stosuje się ćwiczenia ogólnousprawniające (gimnastyka oddechowa, ćwiczenia rozciągające, rozluźniające, treningi w wodzie, treningi wytrzymałościowe: trening interwałowy na ergometrze rowerowym lub bieżni ruchomej, trwający 15– –30 minut z 3-minutowymi okresami obciążenia i naprzemiennie z 2–3-minutowymi okresami odpoczynku, trening ciągły, trwający 15–30 minut (na ergometrze rowerowym lub trening marszowy); ćwiczenia oporowe np. trening interwałowy na ergometrze rowerowym naprzemiennie z wiosłowaniem, steperem, treningiem na bieżni ruchomej jako uzupełnienie jednorodnych ćwiczeń na ergometrze.
III etap rehabilitacji kardiologicznej to tak zwana rehabilitacja późna. Ma ona za zadanie podtrzymanie dotychczasowych efektów leczenia i rehabilitacji, a także powinna się skupiać na poprawie wydolności wysiłkowej oraz motywowaniu do zdrowego stylu życia. Jeśli chodzi i obciążenia treningowe muszą być dobierane indywidualnie. Zaleca się: marsze, jazdę na rowerze, gimnastykę ogólnousprawniającą, gry zespołowe np. badminton. Treningi w III etapie rehabilitacji powinny odbywać się co najmniej 2 razy w tygodniu po 45– –60 minut.
Jeśli przeszedłeś zawał, powinieneś skoncentrować się na zdrowym stylu życia oraz indywidualnie dobranej rehabilitacji kardiologicznej. Dzięki niej powrócisz do zdrowia i zimniejszych ryzyko kolejnego zawału.
