Płaskostopie, potocznie zwane „platfusem”, to rodzaj zniekształcenia stopy, polegający na obniżeniu lub zaniku jej sklepienia. Schorzenie często występuje u dzieci, jednak nie zawsze stanowi powód do niepokoju. W początkowym okresie życia jest to zazwyczaj przypadek tzw. płaskostopia fizjologicznego, które zanika samoczynnie w trakcie rozwoju. Jeśli pomimo upływu lat platfus u dziecka nie zanika, należy skonsultować się z fizjoterapeutą lub ortopedą. Sprawdź, na jakie objawy warto zwrócić uwagę.
Płaskostopie u dzieci – do kiedy występuje?
Płaskostopie u niemowląt stanowi naturalny etap rozwoju stopy dzieci. W początkowym okresie życia obniżenie łuku wynika bowiem z niskiej siły mięśniowej i naturalnej wiotkości więzadeł. Wraz z dorastaniem stopa powoli przybiera właściwą pozycję – jej mięśnie wzmacniają się, więzadła nabierają sprężystości, ilość tkanki tłuszczowej maleje, a środkowa część podnosi się. Płaskostopie u dziecka zazwyczaj zanika w wieku od 3 do 4 lat. Dopiero w tym momencie, kiedy dojdzie do pełnego ukształtowania się łuków stopy, można ocenić, czy kończyna rozwija się prawidłowo. Płaskostopie u 2- lub 3-latka nie stanowi więc takiego problemu, jak płaskostopie u 10-latka.
Płaskostopie u dzieci – przyczyny i objawy
U podłoża płaskostopia, zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, leży niewydolność mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie łuku stopy. Problemy z nieprawidłowo wykształconym sklepieniem mogą być uwarunkowane genetyczne, ale częściej są skutkiem zaniedbań w okresie rozwoju. Do przyczyn płaskostopia u dzieci zalicza się:
- źle dobrane obuwie (zbyt wąskie lub zbyt ciasne),
- obcisłe skarpetki,
- za małe śpioszki,
- brak odpowiedniej ilości aktywności fizycznej,
- nadwagę,
- nierównomierny rozkład obciążenia (dotyczy noszenia toreb lub plecaków).
Objawy płaskostopia niełatwo przeoczyć. Pierwszym sygnałem są zazwyczaj problemy z poruszaniem się – częste potykanie się i upadanie oraz kłopot z utrzymaniem równowagi. Równie znaczące są chód i sposób stania. Jeśli dziecko opiera ciężar ciała na wewnętrznych krawędziach stóp podczas chodzenia, a podczas stania szeroko je rozstawia, może zmagać się z płaskostopiem. Zwróć także uwagę na kształt śladu stopy pozostawiony po kąpieli lub na piasku. Brak wcięcia na środku świadczy o zaburzeniu w rozwoju. Podobnie w przypadku znoszonego obuwia – jeśli wewnętrzna strona buta jest bardziej zdarta niż zewnętrzna, można podejrzewać płaskostopie.
Jak leczyć platfus u dzieci?
Leczenie płaskostopia uzależnione jest od stopnia zaawansowania schorzenia, dlatego w pierwszej kolejności należy udać się na wizytę do ortopedy dziecięcego. W większości przypadków u najmłodszych stosuje się leczenie zachowawcze. Polega ono na stopniowym wzmacnianiu mięśni stóp poprzez odpowiednie ćwiczenia, często przy asyście fizjoterapeuty lub rehabilitanta. Warto też skorzystać z akcesoriów ortopedycznych, pomagających w leczeniu płaskostopia – m.in. specjalnie wyprofilowanych wkładek ortopedycznych i butów wspierających.
W przypadku bardziej rozwiniętej wady lub jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, można zdecydować się na leczenie zabiegowe. Najczęściej opiera się ono na usztywnieniu kości piętowej i skokowej w prawidłowym ułożeniu. Rzadko kiedy dochodzi jednak do konieczności operacji.
Domowe ćwiczenia na płaskostopie u dzieci
Ćwiczenia na płaskostopie dla dzieci powinny uwzględniać elementy wzmacniające mięśnie oraz rozciągające stopę. Muszą być przy tym wykonywane precyzyjnie i regularnie. Poniżej znajdziesz listę przykładowych ćwiczeń, które można wykonywać samodzielnie w domu. Pamiętaj jednak, że należy je uprzednio skonsultować z ortopedą lub fizjoterapeutą:
- wspinanie na palce,
- bicie brawa stopami,
- chwytanie i przenoszenie stopami przedmiotów z miejsca na miejsce (np. woreczków z ryżem lub szmacianych zabawek),
- zdejmowanie skarpetek bez pomocy rąk,
- malowanie stopami,
- chodzenie na piętach i zewnętrznych krawędziach stóp,
- krążenie stopami do wewnątrz i na zewnątrz.
Dzieci, u których występuje płaskostopie, powinny też unikać dźwigania ciężkich przedmiotów oraz biegania po twardym podłożu.
BIBLIOGRAFIA:
López López D., Bouza Prego M., Requeijo Constenla A. i in., The impact of foot arch height on quality of life in 6-12 year olds, „Colomb Med (Cali)” 2014, nr 48.
Pauk J., Ezerskiy V., Rogalski M., Efektywność wybranych metod w korekcji płaskostopia u dzieci, „Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie” 2011, nr 1.
