Deformacja kostna na wewnętrznej stronie stopy to nie tylko problem ortopedyczny, ale również estetyczny. Aby nie dopuścić do zaawansowanej i dużej deformacji w tym miejscy warto na początku pojawienia się objawów wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne. Natomiast, kiedy choroba jest już w stadium zaawansowania podjąć działania terapeutyczne, aby zapobiegać dolegliwościom bólowym i innym konsekwencjom tej deformacji.
Stopa, mała, a tyle uniesie
Stopa to bardzo ważny element narządu ruchu. Pełni ona złożoną funkcję, co wymaga od niej ogromnej wytrzymałości, elastyczności, zdolności do przystosowania się do różnorodności podłoża. Posiada duże możliwość przyjmowania dużych obciążeń statycznych oraz dynamicznych. Jej budowa jest dość skomplikowana. Zbudowana jest z 26 kości i 33 stawów, powiązanych ze 107 ścięgnami. 20 mięśni odpowiada tylko za utrzymanie prawidłowej postawy. W sumie na stopie jest 32 mięśni i wiązadeł. Podczas normalnego chodzenia obciążona jest cztery i pół razy całkowitą masą człowieka. W czasie biegu obciążenie zwiększa się 9-krotnie. W butach na obcasach, według badań High Heels, tylna część jednej stopy (pięta) 60-kilogramowej kobiety w butach na szpilkach wytrzymuje 28 – krotny nacisk ciężaru swojego ciała.
Paluch koślawy, czyli haluks
Zgodnie ze statystykami, problem palucha koślawego diagnozuje się u około 4-10% społeczeństwa, czyli prawdopodobnie około 1 500 000 Polaków zmaga się z tym typem deformacji stopy lub stóp. To nie mała liczba. W większości haluks diagnozuje się u kobiet, ale szacuje się, że 10% mężczyzn również cierpi na tę dolegliwość.
Deformacja o typie paluch koślawy (haluks) polega na odchyleniu palucha w kierunku pozostałych palców stopy. W tym samym czasie dochodzi do szpotawego ustawienia I kości śródstopia, rotacji palucha i podwichnięcia trzeszczek. W okolicy przyśrodkowej głowy I kości śródstopia pojawia się zapalenie kaletki i często dochodzi do podrażnienia nerwu grzbietowego przyśrodkowego. Deformacja rozwija się stopniowo, początkowo stopa zaczyna się poszerzać poprzez wypłaszczenie łuków poprzecznych, co może skutkować bólem śródstopia, potem nakładają się na to różnego rodzaju mikrourazy i czynniki zewnętrzne, a w konsekwencji dochodzi do koślawości palucha.
W tym momencie należy zaznaczyć, że paluch koślawy to nie tylko choroba stawu palucha. Jest to skomplikowana deformacja całego przodostopia, prowadząca do powstania płaskostopia poprzecznego, palców młotkowatych, neuralgii Mortona i innych problemów zdrowotnych.
Przyczyny powstawania haluxa
Czynniki wpływające na rozwój palucha koślawego:
Haluks czyli nieprawidłowe ustawienie pierwszego palca stopy to schorzenie o podłożu genetycznym. Czynnik genetyczny zwiększa pojawienie się niechcianego haluxa, ale jeśli dodatkowo zadziałają na stopę niesprzyjające czynniki zewnętrzne to zwiększa się ryzyko, że problem pojawi się na naszej stopie lub stopach. Poniżej przedstawiamy czynniki, które wpływają na rozwój palucha koślawego:
- noszenie ciasnego, niewygodnego obuwia
- noszenie butów o wąskich czubkach i wysokich obcasach
- osłabione mięśnie stopy
- częste urazy kończyn dolnych
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- dna moczanowa
Halux i inne dolegliwości
Pojawienie się haluksa ma wpływ na całą stopę a także na inne części ciała. Haluksy to dolegliwość, która powoduje przewlekły ból śródstopia, problem z chodzeniem i staniem, z zakupem butów, a nieleczone mogą mieć wpływ na rozwój zmian zwyrodnieniowych w kolanach i biodrach, zaburzać prawidłowe chodzenie, co niekorzystnie wpływa na cały aparat ruchu. Objawy koślawego palucha to: poszerzenie przedniej części stopy, obrzęk, ból dużego palca u nogi, chroniczne uczucie zmęczenia stóp, pieczenie podeszwy stopy, stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopno-palcowego palucha, modzele, trudności z wyprostem w stawie skokowo-goleniowym, nieprawidłowe napięcie mięśni łydek, wykształcenie nieprawidłowego wzorca chodu.
Leczenie i profilaktyka palucha koślawego
Przed rozpoczęciem leczenia bardzo istotna jest diagnostyka. W jej skład wchodzi wywiad lekarski lekarza ortopedy, prześwietlenie stopy, USG stopy, czasami również rezonans magnetyczny.
Sposób leczenia palucha koślawego określany jest po zbadaniu przyczyny i stopnia zaawansowania deformacji. Jeżeli pacjent zgłosi się do specjalisty na początku pojawienia się niepokojących objawów jest szansa na spowolnienie choroby lub jej zatrzymanie. Im później rozpoczęte leczenie tym wskazane są działania chirurgiczne.
Rehabilitacja palucha koślawego
Rehabilitacja haluksów ma na celu zmniejszenie bólu i poprawę funkcji stopy. W jej skład wchodzą zarówno zabiegi z zakresu fizjo-, jak i fizykoterapii. Stosuje się laseroterapię, kąpiele wirowe, falę uderzeniową, krioterapię, pole magnetyczne, ultradźwięki. Zabiegi te zmniejszają proces zapalny i działają przeciwbólowo. Ćwiczenia na haluksy mają na celu zahamowania postępu zmian, wzmocnieniu struktur budujących stopę i usprawnieniu przewodnictwa nerwowego. Wykonuje się między innymi ćwiczenia rozciągające palucha, polegające na odwodzeniu go ku zewnętrznej stronie stopy przy jednoczesnym odciąganiu pozostałych palców w kierunku przeciwnym. Jako leczenie zachowawcze stosuje się również kinesiotaping,. Pacjentom cierpiącym z haluksy zaleca się również ortezy odciążające chory staw i stabilizujące palec lub wkładki ortopedyczne najlepiej spersonalizowane. Poprawiają one komfort i wspomagają przywrócenie właściwego wzorca chodu. W terapii zaleca się też peloty, półwkładki i poduszeczki wskazane zwłaszcza osobom, u których występuje dodatkowo płaskostopie poprzeczne.
Operacja koślawego palucha
Operacyjne leczenie haluksów jest konieczne u pacjentów ze mocno rozwiniętymi zmianami w obrębie samego palucha i pozostałych elementów budujących stopę. Przyczyna deformacji i etap jej zaawansowania mają wpływ na wybór metody operacyjnej. Metod operacyjnych jest wiele, o wyborze najlepszej w danym przypadku decyduje lekarz ortopeda.
