Co to jest niewydolność serca?
Niewydolność serca to stan chorobowy, w którym serce nie jest w stanie efektywnie pompować krwi, co prowadzi do niedostatecznego zaopatrzenia organizmu w tlen i składniki odżywcze. Schorzenie to może przyjmować różne formy. Niewydolność skurczowa przebiega ze zmniejszoną frakcją wyrzutową, a niewydolność rozkurczowa – z zachowaną frakcją wyrzutową. W zależności od tego, czy u pacjenta przeważają objawy związane z krążeniem małym, czy dużym, możemy mówić o:
- lewokomorowej niewydolności serca,
- prawokomorowej niewydolności serca,
- obukomorowej niewydolności serca.
Niewydolność serca może rozwijać się stopniowo lub wystąpić nagle w wyniku ciężkiego zawału lub innego problemu kardiologicznego. Jest to schorzenie przewlekłe, które wymaga kompleksowej opieki i leczenia.
Niewydolność serca – przyczyny
Przyczyny niewydolności serca to przede wszystkim choroby układu sercowo-naczyniowego. Najczęstszą z nich jest choroba niedokrwienna serca, występująca po przebytym zawale. Kolejnym istotnym czynnikiem ryzyka jest nadciśnienie tętnicze. Wysokie ciśnienie krwi zmusza narząd do cięższej pracy, co z czasem prowadzi do przerostu mięśnia sercowego. Nadciśnienie tętnicze jest często wynikiem niezdrowego stylu życia – bogatej w sól diety, braku aktywności fizycznej i nadmiernego spożywania alkoholu.
Inne przyczyny niewydolności serca obejmują kardiomiopatie, wady serca oraz infekcje wirusowe. Kardiomiopatia to choroba, która bezpośrednio uszkadza mięsień sercowy, zmniejszając jego zdolność do pompowania krwi. Wady serca, zarówno wrodzone, jak i nabyte, powodują zaburzenia struktury narządu i przepływu krwi.
Niewydolność serca – objawy
Objawy niewydolności serca zależą od stopnia zaawansowania choroby oraz indywidualnych cech pacjenta. Istotne jest także, której komory dotyczy schorzenie.
Lewokomorowa niewydolność serca – objawy
Jednym z najbardziej charakterystycznych symptomów lewokomorowej niewydolności serca jest duszność. Początkowo pojawia się podczas wysiłku fizycznego, a w miarę postępu choroby może występować nawet w spoczynku. Wynika z obecności zalegających w płucach płynów, które utrudniają wymianę gazową. Inne objawy niewydolności tego typu obejmują przewlekły kaszel, przyspieszony oddech, bezdech senny, świsty oddechowe, zawroty głowy oraz zimne dłonie i stopy.
Prawokomorowa niewydolność serca – objawy
Niewydolność serca dotykająca prawą komorę objawia się przede wszystkim obrzękiem kończyn, zwłaszcza w okolicy kostek i łydek. Chorzy odczuwają silne zmęczenie i nudności oraz doświadczają wzrostu masy ciała. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść do obrzęku brzucha i powiększenia wątroby.
Ostra niewydolność serca – objawy
Ostra niewydolność serca to stan, w którym objawy schorzenia pojawiają się nagle i szybko narastają. Wówczas może dojść do zaciągania przestrzeni międzyżebrowych, czyli wciągania skóry między żebrami podczas oddychania, co jest wyrazem nasilonego wysiłku oddechowego. Pacjenci mogą również odczuwać kołatanie serca. W przypadkach zaawansowanych dochodzi do spadku ciśnienia krwi, wymagającego natychmiastowej interwencji medycznej.
Kaszel a serce
Kaszel sercowy to objaw niewydolności, który wynika z gromadzenia się płynów w płucach. Jest to typowy kaszel suchy, który nasila się zwłaszcza w pozycji leżącej i w nocy. Kaszel od serca często bywa mylony z kaszlem związanym z infekcjami dróg oddechowych, astmą lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc.
Jakie badania na niewydolność serca?
Diagnostyka niewydolności serca rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego. Kardiolog pyta pacjenta o objawy, czynniki ryzyka oraz styl życia. Badanie fizykalne obejmuje ocenę ogólnego stanu zdrowia, osłuchiwanie serca i płuc oraz badanie obrzęków kończyn dolnych. Te wstępne kroki pozwalają na wykrycie podstawowych objawów oraz identyfikację potencjalnych przyczyn choroby.
Kolejnym etapem diagnostyki są badania laboratoryjne i obrazowe. Elektrokardiogram (EKG) pozwala na ocenę rytmu serca i wykrycie ewentualnych zaburzeń, takich jak arytmie czy przerost mięśnia sercowego. Echokardiografia, czyli USG serca, dostarcza szczegółowych informacji na temat budowy i funkcji narządu, umożliwiając ocenę kurczliwości mięśnia sercowego, wielkości jam oraz stanu zastawek. W ocenie stopnia nasilenia niewydolności pomocne są także badania krwi.
Konsultacja z kardiologiem
Niewydolność serca – leczenie
Leczenie niewydolności serca ma na celu poprawę funkcji serca, złagodzenie objawów oraz zwiększenie jakości życia pacjentów. Najczęściej stosuje się leczenie przyczynowe, które pomaga wyeliminować źródła niewydolności serca. W ramach tego podejścia przeprowadza się operacje naprawcze wad anatomicznych i zastawkowych serca, redukcję ognisk powodujących arytmie oraz różnorodne techniki rewaskularyzacji, które przywracają właściwe ukrwienie serca w przypadku choroby wieńcowej.
W cięższych przypadkach konieczne okazują się interwencje medyczne. Rozruszniki serca są stosowane u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca, aby zapewnić regularne i odpowiednie tętno. Defibrylatory, które mogą być wszczepiane pod skórę, są używane do zapobiegania nagłym przerwom w krążeniu. W skrajnych przypadkach konieczny okazuje się przeszczep serca, który oferuje szansę na znaczne przedłużenie i poprawę jakości życia.
Elementem leczenia niewydolności serca jest także zmiana stylu życia, która obejmuje modyfikację diety, zwiększenie aktywności fizycznej oraz unikanie czynników ryzyka. Dieta osoby chorej powinna być niskosodowa, bogata w owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste, a jednocześnie uboga w tłuszcze nasycone i cukry proste. Z kolei regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości pacjenta, pomaga poprawić wydolność sercowo-naczyniową i ogólną kondycję.
