Wady postawy stanowią powszechny problem napotykany w trakcie dorastania przez nawet 90% dzieci. Kluczowe w ich leczeniu jest ich szybkie dostrzeżenie aby zatrzymać jej progresję oraz, w większości przypadków, odwrócić negatywne efekty. Jakie wady postawy są u dzieci najczęstsze? Na jakie szczegóły zwracać uwagę aby rozpoznać je odpowiednio wcześnie? Jak wygląda ich leczenie?
Konsultacja z fizjoterapeutą
Wadą postawy nazywamy wszelkie odstępstwa od prawidłowej, fizjologicznej postawy ciała mogące powodować ból oraz dyskomfort, a nawet dolegliwości neurologiczne lub zaburzenie rozwoju narządów wewnętrznych. Do tych, które diagnozowane są wśród młodych najczęściej należą:
· wady kręgosłupa (skolioza, plecy okrągłe, wklęsłe i płaskie, a także okrągło-wklęsłe)
· wady klatki piersiowej (klatka piersiowa lejkowata i kurza)
· wady kończyn dolnych, w tym stóp (kolana koślawe i szpotawe, stopa końsko-szpotawa, koślawa, płaskostopie).
Inne obszary ciała których mogą dotyczyć wady postawy to również miednica, barki czy łopatki.
Czym różnią się wady kręgosłupa i jak je rozpoznać?
Skolioza a lordoza – jak je odróżnić? Skolioza to wygięcie w bok kręgosłupa, a lordoza do przodu. Lordoza występuje naturalnie w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa, jednak może ulec pogłębieniu i stać się patologiczna.
Skolioza spowodowana jest skręceniem kręgów powodujące jedną z najbardziej wyraźnych oznak tej choroby – asymetryczne uwypuklenie żeber, które uwidacznia się w trakcie pochylenia w przód. Inny powszechnie znany objaw skoliozy to asymetria talii. Jeśli skolioza znika w trakcie skłonu, to jest ona posturalna, która ustępuje, trzeba jednak sprawdzić wówczas długość nóg. Zmiany, które występują w skoliozie są zwykle łagodne, niebolesne i stanowią problem jedynie kosmetyczny. Należy jednak zaznaczyć, że w ciężkich przypadkach zniekształcenie klatki piersiowej może upośledzać wydolność serca i płuc.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Najczęściej skolioza ma nieznane pochodzenie i ujawnia się wcześnie (poniżej 5 roku życia) lub w wieku 10-14 lat w trakcie skoku pokwitaniowego. Rzadziej bywa wrodzona lub wtórna do innych chorób np. w chorobach układu mięśniowego lub tkanki łącznej, może też wynikać z innej wady postawy np. różnej długości nóg.
Plecy okrągłe to często występujące zwiększone wygięcie kręgosłupa piersiowego w tył, co nazywa się pogłębioną kifozą, wysunięciem głowy i barków w przód, rozszerzeniem łopatek, oraz spłaszczeniem i zapadnięciem klatki piersiowej. To schorzenie jest popularnie nazywane garbem. Wada ta może być nabyta pourazowo, po krzywicy lub niektórych chorobach zakaźnych lub wrodzona, która ujawnia się wcześnie, ma regularny łuk, ale jej leczenie stanowi nie lada problem. Powikłaniem tej wady również może być upośledzenie działania płuc, a nawet serca oraz zwiększenie ryzyka chorób układu oddechowego, pokarmowego oraz endokrynnego.
Plecami wklęsłymi nazywa się wadę, której charakterystyczne cechy to nadmierne odznaczanie się odcinka lędźwiowego kręgosłupa, uwypuklenie pośladków oraz wypięcie brzucha. Podobnie jak wady opisane wcześniej, plecy wklęsłe mogą być nabyte lub wrodzone. W przebiegu tej wady najsilniej upośledza się układ pokarmowy powodując zaburzenia trawienia czy też zaparcia. Powszechny jest również ból krzyża czy kłucie w okolicy śledziony.
Plecami okrągło wklęsłymi określamy z kolei takie, które jednocześnie wykazują pogłębioną kifozę piersiową oraz lordozę lędźwiową, co stanowi połączenie obu wad opisanych powyżej.
Plecy płaskie, jak wskazuje sama nazwa, charakteryzują się wypłaszczeniem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa lub ich brakiem, czemu towarzyszy ograniczenie ruchów oraz wady mięśniowe.
Wady klatki piersiowej
Czym różnią się klatka piersiowa lejkowata i kurza?
Klatka piersiowa lejkowata, zwana też szewską, odznacza się przesunięciem do tyłu mostka i części żeber, co jest wadą wrodzoną skutkującą zmniejszoną wydolnością płuc.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Klatka piersiowa kurza z kolei charakteryzuje się zmianą odwrotną – uwypukleniem mostka do przodu na skutek zniekształceń żeber i samego mostka. Również tutaj dochodzi do upośledzenia działania płuc.
Przyczyną tych wad mogą być krzywica, gruźlica lub wady genetyczne związane z kostnieniem.
Wady kończyn dolnych
Jak rozpoznać kolana koślawe i szpotawe?
Kolana koślawe możemy łatwo rozpoznać wtedy, gdy po złączeniu obu kolan oraz ich wyprostowaniu tworzy się odstęp pomiędzy kostkami większy niż 4-5cm.
Kolana szpotawe z kolei można opisać jako stan w którym przy złączeniu stóp i kostek dochodzi do powstania przestrzeni między kolanami, co jest spowodowane odchyleniem kończyny.
A co ze zmianami w obrębie stopy?
Stopę końsko-szpotawą rozpoznamy po utrwalonym zgięciu podeszwowym stopy uniemożliwiające normalne poruszanie się.
Łatwiejsza do rozpoznania jest stopa koślawa, w której obserwujemy znaczne odchylenie pięty na bok. Wada ta występuje gdy dzieci uczą się chodzić.
Płaskostopie, zwane potocznie platfusem, jest częstą deformacją stopy w której dochodzi do obniżenia jej wysklepienia lub jego kompletnym zaniku. Wadę tą należy bezwzględnie leczyć, ponieważ może upośledzać całą kończynę. Osłabienie wysklepienia może dotyczyć łuku poprzecznego, podłużnego lub obu.
Konsultacja z fizjoterapeutą
Leczenie wad postawy u dzieci
Podstawą leczenia większości wad postawy jest fizjoterapia oraz odpowiednie ćwiczenia mające na celu rozluźnienie mięśni nadmiernie napiętych oraz wzmocnienie tych nadmiernie rozciągniętych, a także ćwiczenia oddechowe pomagające w chorobach związanych ze zmniejszoną pojemnością płuc. W niektórych przypadkach, np. skoliozie leczyć można poprzez noszenie odpowiednio dobranego gorsetu. Niekiedy wykorzystuje się także metody operacyjne, jednak są to sytuacje rzadkie.
Pocieszający jest fakt, że niemała część z opisanych wad jest odwracalna, a ich leczenie nierzadko ogranicza się do ćwiczeń i fizjoterapii. Ważne w ich leczeniu jest jednak uzyskanie pomocy profesjonalistów takich jak lekarze oraz fizjoterapeuci, a także sumienne wykonywanie ćwiczeń.
Bibliografia
T. Lissauer, W. Carroll, Pediatria – wydanie 5,
W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, Pediatria, 2018
