Co to jest endoproteza kolana?
Endoproteza to nic innego jak sztuczny implant, który operacyjnie wszczepia się w staw kolanowy pacjenta, aby przywrócić jego pełną funkcjonalność i zapewnić lepszą stabilizację. Proteza kolana jest wykonana z biomateriałów, a jej rozmiar i kształt dostosowuje się do potrzeb pacjenta.
Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka, który podtrzymuje ciężar naszego ciała, stabilizuje postawę, a także odpowiada za ruch podczas aktywności fizycznej. Łączy kość udową i piszczelową oraz składa się z wielu elementów, takich jak łąkotka, więzadła czy torebka stawowa. Przez swoją budowę i funkcję kolana są narażone na urazy i kontuzje, ulegają zniszczeniu wraz z wiekiem lub rozwojem choroby zwyrodnieniowej.
Wymiana stawu kolanowego jest możliwa, gdy inne metody leczenia nie przyniosą zadowalających rezultatów. Wskazaniem do operacji endoprotezy kolana są:
- uszkodzenie kolana w związku z urazem lub postępujące z wiekiem,
- uciążliwe dolegliwości bólowe,
- ograniczenie mobilności stawu kolanowego,
- postępująca choroba zwyrodnieniowa,
- uszkodzenia kolana wynikające z wad wrodzonych.
Rodzaje endoprotez stawu kolanowego
Implant stawu kolanowego jest dopasowywany kształtem i rozmiarem do potrzeb pacjenta. Obecnie funkcjonują różne protezy, które różnią się od siebie sposobem mocowania, stopniem powiązania z udem i piszczelem oraz zakresem zmian, jakie wprowadzają w obrębie kolana. Do najpopularniejszych endoprotez stawu kolanowego należą:
- Endoprotezy mocowane przy użyciu kleju kostnego (cementowe), wprowadzane bezpośrednio do kości (bezcementowe) oraz konstrukcje mieszane (hybrydowe).
- Związane, półzwiązane lub endoprotezy niezwiązane, jeżeli chodzi o sposób, w jaki implant łączy się z udem i piszczelem.
- Implanty całkowite, przy których wymienia się całą głowę kości udowej i większość elementów stawu kolanowego oraz endoprotezy częściowe (jednoprzedziałowe), przy których usuwa się zniszczone fragmenty wewnętrznego lub zewnętrznego kolana.
Jak wygląda zabieg endoprotezy kolana?
Endoprotezoplastyka to zabieg chirurgiczny, który polega na usunięciu zniszczonych lub schorowanych elementów kolana i wszczepieniu sztucznego stawu kolanowego. Sam zabieg trwa zwykle do 120 minut i odbywa się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym (znieczulenie podaje się bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego). Podczas trwania operacji pacjent nie odczuwa bólu.
W pierwszej kolejności lekarz ortopeda otwiera kolano i usuwa zniszczone fragmenty stawu kolanowego. Następnie montuje staw próbny, aby ustalić odpowiedni kształt i wielkość protezy i sprawdzić mobilność całego kolana. W ostatnim etapie ortopedia wszczepia właściwą endoprotezę stawu kolanowego, oczyszcza ranę i zaszywa operowane miejsce.
Po operacji endoprotezy kolana mogą pojawić się powikłania. Zwykle po zabiegu pacjent pozostaje w szpitalu na obserwacji do 7 dni. Wśród możliwych powikłań wyróżnimy: obrzęk kolana, dolegliwości bólowe, choroba zakrzepowa lub uszkodzenie naczyń krwionośnych, reakcja alergiczna na implant stawu kolanowego.
Głównymi przeciwwskazaniami do przeprowadzenia endoprotezoplastyki są:
- urazy i infekcje w okolicach stawu kolanowego,
- choroby neurogenne, takie jak udar, uraz mózgu, guzy czy stwardnienie rozsiane,
- niewydolność żylna kończyn dolnych,
- osteoporoza, czyli ubytki w masie kostnej,
- otyłość.
Rehabilitacja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Po operacji endoprotezy kolana konieczna jest rehabilitacja i fizjoterapia, aby przywrócić pełną mobilność i funkcjonalność stawu kolanowego. W pierwszych tygodniach po zabiegu pacjent porusza się przy pomocy kul asekuracyjnych. Początkowa rehabilitacja skupia się na zmniejszeniu obrzęku w obrębie kolana i dolegliwości bólowych. Oprócz ćwiczeń fizjoterapeutycznych warto zastosować się do poniższych zaleceń, aby przyspieszyć proces rekonwalescencji:
- Staraj się używać prysznica zamiast wanny. Stosuj maty antypoślizgowe, aby ograniczyć ryzyko upadku.
- Nie przeciążaj stawu kolanowego, unikaj długotrwałego pozostawania w pozycji stojącej.
- Nie podnoś ciężkich przedmiotów.
- Nie prowadź samochodu. Za kółko możesz wrócić po około 6 tygodniach od zabiegu.
- Unikaj chodzenia po nierównym terenie. Wybierz obuwie, które zapewnia stabilizację i zapobiega upadkowi.
Dowiedz się więcej: Na ile lat starcza endoproteza kolana?
Endoproteza kolana – czy jest możliwa aktywność fizyczna po operacji?
Wielu pacjentów zastanawia się, czy po wymianie stawu kolanowego na sztuczny będzie mogło kontynuować aktywność fizyczną. Co do zasady nie ma przeciwwskazań, aby osoba z endoprotezą kolana uprawiała sport. Należy jednak pamiętać, że proteza jest sztuczna i nie regeneruje się tak samo, jak zdrowy staw kolanowy. Potencjalny uraz będzie zatem poważniejszy i bardziej niebezpieczny dla zdrowia. Istotne jest, aby ograniczyć aktywności kontaktowe, takie jak piłka nożna, koszykówka czy sztuki walki, oraz sporty, które narażają stawy kolanowy na uszkodzenia, takie jak narciarstwo czy lekkoatletyka. Rekomenduje się, aby osoby z endoprotezą kolana uprawiały kolarstwo, żeglarstwo, taniec towarzyski oraz pływanie.
Bibliografia
- Reicher M., Bochenek A., Anatomia człowieka. Wyd. 8. T. I: Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła. Mięśnie, Warszawa 2008.
- Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka: podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa 2006.
- Rossi R., Cottino U., Bruzzone M., Dettoni F., Bonasia DE., Rosso F., Total knee arthroplasty in the varus knee: tips and tricks, Int Orthop. 2019.
- Beckmann J., Meier MK., Benignus C., Hecker A., Thienpont E., Contemporary knee arthroplasty: one fits all or time for diversity?, Arch Orthop Trauma Surg. 2021.
