Bradykardia – co to oznacza?
Bradykardia, inaczej zwana także rzadkoskurczem, nie jest określeniem jednostki chorobowej, lecz stanu spowolnienia akcji serca. Standardowo częstotliwość uderzeń serca powinien wynosić ok. 60-100 na minutę. Jeśli jednak rytm bicia serca spada poniżej 60 uderzeń, wówczas możemy mieć do czynienia z bradykardią.
Mimo wszystko nie zawsze jest to reguła, ponieważ w pewnych grupach pacjentów wolniejsze bicie serca nie oznacza nic niepokojącego. Przykładowo, u wyczynowych sportowców (np. pływaków czy kolarzy) tempo pracy serca w spoczynku może wynosić 30 uderzeń na minutę i osoby te nie będą odczuwać żadnych objawów chorobowych. Stan ten nazywany jest bradykardią fizjologiczną, która nie wymaga leczenia. Spowolnienie akcji serca może dotyczyć także osób z zaburzeniami nerwu błędnego.
Bradykardia w nocy również nie powinna stanowić powodu do niepokoju, ponieważ wolniejsze bicie serca podczas snu jest zjawiskiem zupełnie naturalnym. W przypadku występowania objawów charakteryzujących bradykardię patologiczną (objawową) problem może być bardziej złożony i wymaga konsultacji lekarskiej.
Bradykardia – przyczyny
Skąd biorą się zaburzenia spowolnienia rytmu pracy serca? W przypadku bradykardii fizjologicznej przyczyną takiego stanu mogą być wspomniane nieprawidłowości nerwu błędnego, tzn. jego nadmierną aktywnością.
Przyczynami bradykardii patologicznej są:
- zaburzenia elektrolitowe;
- wrodzone wady serca;
- przebyte zapalenie mięśnia sercowego;
- niedoczynność tarczycy i zaburzenia hormonalne;
- przyjmowanie leków, np. uspokajających czy stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego;
- choroba niedokrwienna serca;
- przebyte operacje serca lub zawał;
- zaburzenia przewodnictwa – w blokach przedsionkowo-komorowych (bradykardia może być następstwem arytmii serca i towarzyszyć migotaniu przedsionków).
Wśród innych przyczyn występowania spowolnienia akcji serca wymienia się także m.in. uszkodzenia węzła zatokowego (wówczas mamy do czynienia z bradykardią zatokową), proces starzenia organizmu i związane z tym uszkodzenie tkanek mięśnia sercowego, niezdrowy tryb życia, używki oraz nadmierny stres.
Bradykardia – objawy
Objawy bradykardii mogą być różne i zależą od wielu czynników. W większości przypadków bradykardia serca przebiega całkowicie bezobjawowo i jest diagnozowana podczas rutynowych badań. Nie bez znaczenia jest również stadium rozwoju i rodzaj zaburzeń spowolnienia rytmu serca, z którymi boryka się pacjent.
Do typowych objawów bradykardii należą:
- uczucie zmęczenia;
- zaburzenia koncentracji;
- nietolerancja wysiłku fizycznego – ataki duszności, zawroty głowy;
- niski poziom koncentracji;
- omdlenia.
Osoby borykające się z bradykardią przewlekłą mogą odczuwać objawy mniej intensywnie z uwagi na fakt, iż ich organizm z czasem mógł wytworzyć pewną tolerancję na te zjawiska. Inaczej sprawa wygląda w przypadku pacjentów, których spowolnienie akcji serca dotyczy okresowo – wówczas objawy patologicznego rzadkoskurczu są dla nich odczuwalne dużo silniej.
Bradykardia – leczenie
Niepokojące spowolnienie rytmu bicia serca powinno być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem, który po wykonaniu badań serca postawi diagnozę. Leczenie bradykardii zależy od stopnia zaawansowania objawów oraz rodzaju zaburzenia. Jeśli zwolnienie akcji mięśnia sercowego dotyczy osób uprawiających sporty wytrzymałościowe, wówczas bradykardia wymaga jedynie monitorowania. W przypadkach patologicznej bradykardii stosuje się niekiedy leczenie farmakologiczne, obejmujące dożylne podawanie pacjentowi atropiny lub leków alternatywnych, takich jak adrenalina, dopamina, teofilina czy glukagon. Jeśli jednak stosowane leki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub objawy się nasilają, wówczas lekarz może zalecić operacyjne wszczepienie urządzenia zwanego rozrusznikiem serca. Jest on odpowiedzialny za monitorowanie i stymulowanie pracy serca w prawidłowy sposób.
Pacjent posiadający wszczepiony stymulator pozostaje pod stałą opieką kardiologa. Alternatywą rozrusznika jest stymulacja przezżylna – ta metoda leczenia bradykardii polega na stymulowaniu akcji serca za pomocą elektrod. Nowością są także niewielkie stymulatory bezelektrodowe, wszczepianych prosto do mięśnia sercowego. Brak elektrod zmniejsza ryzyko powikłań, które mogą wystąpić w przypadku tradycyjnych rozruszników.
Konsultacja z kardiologiem
Czy bradykardia jest niebezpieczna?
Zaburzeń rytmu pracy serca nie należy bagatelizować, liczyć na samoistne zniknięcie problemu czy też próbować leczyć domowymi sposobami. Bradykardia nie jest chorobą, lecz objawem mogącym prowadzić do poważnych schorzeń zagrażającym życiu. Konsekwencją nieleczonego spowolnienia akcji serca może być nagłe zatrzymanie jego pracy, prowadzące do zgonu pacjenta. Dlatego tak istotne jest, aby w przypadku zaobserwowania objawów bradykardii serca niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Szybkie rozpoznanie rzadkoskurczu oraz powiązanie jego objawów z czynnikami wywołującymi zaburzenia rytmu serca jest niezbędne w celu wdrożenia niezbędnego leczenia. Dzięki temu ryzyko niebezpiecznych powikłań maleje, a szanse pacjenta na pełne wyzdrowienie rosną. Nie bez znaczenia pozostaje także zmiana nawyków żywieniowych, rezygnacja z używek i zmiana stylu życia.
